Prawidłowa praca platformy wynika z jej właściego ustawienia względem odpowiednich osi świata. Opisana dalej procedura pozwala na właściwe ustawienie platformy w ciągu kilku minut i pozwala na prawidłowe śledzenie obiektów w czasie jednego przebiegu platformy (60-75 minut) lub na fotografowanie w ognisku głównym w czasie od kilku do kilkudzisięciu sekund.

Przed przystąpieniem do obserwacji należy ustawić platformę w kierunku N-S za pomocą kompasa w możliwie płaskim miejscu zapewniającym stabilne położenie ale dającym też możliwość korekty położenia jej południowego końca. Pierwszym elementem pozycjonującym platformę jest jej wypoziomowanie. Poziomuje się dolną, nieruchomą część platformy. Szczególnie dokładnie należy poziomować platformę w kierunku W-E bo ustawienie w kierunku S-N będzie jeszcze korygowane w następnych krokach. Poziomowanie należy wykonywać poziomnicą leżącą ponad wspornikami części północnej

Platforma musi być wstępnie zorientowana w kierunku N-S za pomocą kompasa z uwzględnieniem odchyłki położenia bieguna magnetycznego i geograficznego. Podana na rysunku wartość różnicy osi głównej platformy (dłuższej osi geometrycznej platformy) i kierunku na biegun magnetyczny (wyznaczonego przez iglę kompasa) może wahać się w granicach kilku stopni od egzemplarza do ezgemplarza w zależności od dokładności wyznaczenia osi i własności użytego kompasu. Wartość 2.5 stopnia podana na rysunku została ustalona eksperymentalnie dla testowanej platformy.

Wymienione już elementy pozycjonowania platformy są w zasadzie wystarczające do komfortowej obserwacji wizualnej. Na tak przygotowaną platformę należy ustawić teleskop a następnie należy platformę przestawić w położenie startowe i zasprzęglić napęd co pozwoli na wygodną obserwację.

Opisana dalej procedura poprawia własności prowadzenia obiektów za pomocą platformy dla potrzeb krótkoczasowej astrofotografii i obserwacji za pomocą dużych powiększeń (>150 razy). Wymaga wykonania opisanych wcześniej kroków wstępnych i dodatkowych regulacji na podstawie odczytów położenia Gwiazdy Polarnej w szukaczu teleskopu lub w samym teleskopie z okularem o małym powiększeniu. Prawie niezbędne jest aby szukacz teleskopu lub użyty okular miały krzyż nitek celowniczych.

Zaawansowane pozycjonowanie platformy wykonuje się z teleskopem zamontowanym na platformie poprzez obserwację położenia Gwiazdy Polarnej w szukaczu lub okularze teleskopu dla krańcowych położeń platformy.

Pierwszym elementem zaawansowanego pozycjonowania jest właściwe ustawienia krzyża celowniczego w okularze szukacza lub w okularze o długiej ogniskowej umieszczonym w wyciągu teleskopu. W tym celu należy ustawić platformę w położenie startowe a teleskop skierować na Gwiazdę Polarną (GP). Okular z krzyżem należy tak ustawić aby przy obrocie teleskopu wokół jego osi azymutalnej Gwiazda Polarna 'ślizgała się' wzdłuż jednej z nitek krzyża. Na pokazanych rysunkach widać w jakim położeniu platformy należy ustawiać położenie krzyża celowniczego oraz trzy położenia GP jeśli krzyż nitek lezy na linii pozornego ruchu GP w trakcie obracania teleskopu wokół osi Az. Korektra położenia platformy opiera się na założeniu, że w czasie ok. 1 godziny obserwacji Gwiazda Polarna nie zmieni znacząco swojego położenia na niebie a zatem przestawienie platformy w położenie końcowe nie powinno dla prawidłowo zorientowanej platformy powodować znaczącej zmiany w położeniu GP w polu widzenia okularu. Jeśli zmiany takie mają miejsce wtedy należy korygowac położenie platformy regulując położenie i wysokość jej południowej części pozostawiając bez zmian ustawienia stóp regulacyjnych dla jej części północnej.

Regulację należy przeprowadzać kolejno zmieniając wysokość południowej części a następnie jej położenie w kierunku E-W po czym procedurę można powtórzyć jeszcz jeden lub 2 razy choć trzeba stwierdzić, że już jednokrotny cykl regulacyjny daje znakomite rezultaty w jakości prowadzenia obiektów.

Jeśli, jak na pokazanym obok rysunku, Gwiazda Polarna przesunęła się w okularze szukacza lub teleskopu umownie na prawo po przestawieniu platformy z położenia starowego w położenie końcowe to należy podnieść położenie południowej części platformy (podstawy platformy) wykręcając stopę regulacyjną. Zakres koniecznej zmiany wysokości to ok. 5-1mm na każdą próbę do skutku czyli do momentu aż Gwiazda Polarna przestanie poruszać się z lewa na prawo lub odwrotnie podczas przestawiania platformy z położenia startowego do położenia końcowego. Po każdej czynności regulacyjnej należy przed sprawdzeniem efektu regulacji ustawić platformę w położeniu startowym a sam teleskop tak aby Gwiazda Polarna znalazła się w przecięciu nitek w okularze.

Z reguły jednak ruch Gwiazdy Polarnej wykazuje odchyłkę zarówno w kierunku lewo-prawo jak i góra-dół jak na pokazanym rysunku. Zalecanym sposobem postępowania jest iteracyjne regulowanie tylko jednej współrzędnej platformy w jednym momencie jak to opisano wyżej ale oczywiście po nabyciu pewnej wprawy można pokusić się o regulację w obu współrzędnych jednocześnie tak jak podaje rysunek a więc dla opisywanego przypadku poprzez jednoczesne podniesienie platformy i ruch jej południowego końca w kierunku E.

Opisana procedura ustawienia platformy jest modyfikacją metody dryftu i metoda dryftu może oczywiście być użyta jako uzupełnienie opisanej metody lub jako metoda podstawowa choć wydaje się, że wykorzystanie Gwiazdy Polarrnej do regulacji platformy jest na pewno łatwiejsze, szybsze i wystarczające do większości zastosowań.

Opisana metoda regulacji położenia platformy inspirowana jest metodą opisaną w następującym linku: How_to_align_Your_equatorial_platform napisanym przez Johna Reagana gdzie każdy znajdzie też wytłumaczenie w jaki sposób pozorny ruch GP w okularze wskazuje na własciwy sposób regulacji platformy.

Opisaną wyżej metodę należy traktować jako zgrubną ponieważ Gwiazda Polrna oddalona jest o ok. 42 minut łuku od rzeczywistego Bieguna Północnego (NP). Dokładniejsze ustawienie umożliwia metoda dryftu lub opisana poniżej metoda wirtualnego bieguna. W metodzie tej opisane powyżej regulacje należy wykonywać biorąc jako punkt odniesienia nie Gwiazdę Polarną a wirtualny punkt odpowiadający rzeczywistemu Biegunowi Północnemu. Do tego celu wykonałem specjalny przyrząd pomocniczy, który nazwałem Kołami Biegunowym. Jest to zespół dwóch kół: zewnętrznego na którym ustala się datę obserwacji oraz wewnętrznego na którym ustalone zostanie położenie Bieguna względem krzyża nitek szukacza.

Koło zewnętrzne służy do orientacji przyrządu w przestrzeni i na nim ustala się też datę obserwacji. Na obwodzie tego koła znajdują się w kolejności wszystkie miesiące roku oraz dni tych miesięcy z dokładnością co ok. 10 dni. Przed przystąpieniem do ustalenia położenia Bieguna Północnego należy stanąć twarzą w kierunku północnym. Koło zewnętrzne, stanowiące jednocześnie osłonę całego przyrządu należy trzymać w rękach ustawione tak aby litera N zwrócona była ku górze.

Koło wewnętrzne jest kołem godzinowym ustalającym porę obserwacji w wybranym dniu i ma na swoim obwodzie godziny od 0 do 23 z dokładnością do 30 minut. Pole wewnętrzne tego koła odpowiada widokowi nieba w okolicach bieguna widzianego przez szukacz teleskopu Synta 200/1200 i obejmuje obszar nieba o średnicy ok. 300 minut kątowych. Widok ten jest oczywiście odwrócony. Na tym kole zarysowany został również kształt gwiazdozbioru Małej Niedźwiedzicy (Ursa Minor) jaki widać gołym okiem na niebie.

Gwiazda Polarna na rysunku leży na wirtualnym okręgu o promieniu ok. 42 sek. łuku (zarysowanego linią przerywaną) po którym porusza się ona w swoim dobowym ruchu wokół Bieguna i odpowiada oczywiście ruchowi Gwiazdy Polarnej w teleskopie na idealnie ustawionej platformie paralaktycznej.

Rysunek odpowiada sytuacji gdy Biegun Północny znajduje się dokładnie w środku pola widzenia szukacza. Biegun Północny leży prawie w środku umownej linii łączącej Gwiazdę Polarną oraz gwiazdę Lambda U Mi o jasności 6.28.

Aby wyznaczyć położenie Bieguna Północnego do celów regulacji położenia platformy (opisanego wyżej) należy:

1. Ustawić się twarzą w kierunku północnym i trzymać przyrząd w rękach literą N skierowaną ku górze.

2. Na kole zewnętrznym należy ustalić datę obserwacji (dla przykładu 14 luty co pokazuje strzałka opisana literą A)

3. Wewnętrzne, ruchome koło rnależy obrócić aby zgrać czas obserwacji (dla przykładu godzina 23.30 co pokazuje strzałka opisana literą B) z wybraną datą obserwacji.

4. Po ustaleniu daty i czasu obserwacji rysunek na wewnętrznym kole pokazuje w sposób prosty położenie w tym momencie gwiazdozbioru Małej Niedźwiedzicy (kontur z linii przerywanych łączący najważniejsze gwiazdy tego gwiazdozbioru) oraz w sposób odwrócony widok okolicy Bieguna Północnego w szukaczu teleskopu Synta 200/1200 gdyby teleskop pokazywał dokładnie w centrum pola widzenia Biegun Północny.

Aby dokładnie wyregulować teleskop na platformie należy oczywiście ustawić w szukaczu dla położenia referencyjnego platformy obraz taki jaki pokazują Koła Biegunowe a następnie korygować położenie platformy zgodnie z opisaną wyżej procedurą obracając lub zmieniając wysokość południowego końca platformy. Dokładne ustawienie platformy odpowiada sytuacji gdy w skrajnych położeniach platformy krzyż nitek w szukaczu wskazuje zawsze na wirtualny punkt Bieguna Północnego a Gwiazda Polarna porusza się podczas obrotu platformy po wirtualnym okręgu wokół Bieguna.

Podobna procedura regulacji dotyczyć może każdego montażu paralaktycznego o ile uda się go ustawić w taki sposób aby możliwy był obrót montażu oraz korekta wysokości jego wspornika od strony południowej.

Koła Biegunowe składają się z kilku elementów, które należy wydrukować a na stępnie złożyć w odpowiedniej kolejności. Na rysunku pokazano wszystkie elementy wchodzące w skład przyrządu. Porządek czynności prowadzących do wykonania urządzenia jest następujący:

1. Należy wydrukować pokazane szablony, najlepiej na drukarce laserowej a następnie nakleić je na grubszy kawałek tektury. Można do tego celu wykorzystać papier samoprzylepny. Można też po wydrukowaniu zalaminować wydruk co usztywni go oraz ułatwi wzajemny obrót elementów względem siebie. Rysunki szblonów mieszczą się na jednej stronie A4 i można je wydrukować np. z programu Word. Elementy rysunku, jako obiekt wektorowy, mogą być w programie Word powiększane przed wydrukiem co pozwoli na zwiększenie rozmiarów przyrządu. Uwaga: szablon D powinien być wykonany z przeźroczystej folii bo służy do imitacji krzyża nitek w szukaczu teleskopu.

2. W szablonach A, B i E należy wyciąć zakreskowane miejsca. Po wycięciu należy sprawdzić czy szablon C1 lub C2 obraca się wewnątrz szablonu B swobodnie ale bez zbędnego luzu.

3. Szablony składa się w kolejności A, B, C1 lub C2 (szablon C2 nie zawiera opisów), D oraz E poprzez sklejenie lub w najprostszym przypadku przez zszycie za pomocą zszywacza biurowego w kilku punktach na obwodzie. Szablony C powinny obracać się swobodnie w szablonie B przez przesuwanie koncentryczne palcami w otworach szablonu A. Szablon D (folia z krzyżem nitek) nie jest nieodzowny ale ułatwia prawidłowe zlokalizowanie poszczególnych elementów pola obserwacji.

Link do pliku Word-a z rysunkami poszczególnych elementów przyrządu.

Jeśli masz kłopy z własnoręcznym wykonaniem przyrządu to skontaktuj się ze mną przez pocztę elektroniczną - pomogę Ci bezpłatnie wykonać Koła Biegunowe.